ZENA-LISSAN (Journal of Academy of Ethiopian Languages and Cultures)

Discursive Practices of Identity among the Arsi Waata: A Critical Discourse Analyses

2025-09-29T05:18:45+00:00

This article analyzes the discursive practices of identity pertaining to the Waata. It employs qualitative method of data analysis. The snowball sampling technique is used to select informants from the Arsi and the Waata groups. Data were collected using key informant interview and focus group discussion, and analyzed thematically following Fairclough’s tri-dimentional model critical discourse analysis. The findings show that the Arsi and the Waata use discursive practices since antiquity which define the current Waata as descendants of a forefather cursed by God, and their occupations (hunting, cleansing, blessing, cursing, etc.,) as the compensation given to the man, and transferred to them. It is believed that the Waata’s participation in occupations other than these occupations leads to punishment. The expressions ‘God ordered the Waata to live on the given activities; education and farming were not meant for the Waata, etc. used by the groups are potent to naturalize the alleged given livelihood to the group. These discursive practices are oriented by the reductionist ideology latent to control the discursive, mental, and physical spaces of the Waata to confine themselves to these nonproductive types of occupations. The reductionist ideology embedded in the discursive practices may negatively implicate the Waata’s well-being, and create asymmetrical power relations between the Waata and the Arsi.

ልውጠት እና ቅጥለት በዳግማዊ ዐፄ ቴዎድሮስ ላይ በተዜሙ የቃል ግጥሞች፣ ንጽጽራዊ ትንትና

2025-09-23T11:32:04+00:00

በዳግማዊ ዐፄ ቴዎድሮስ የተዜሙት የቃል ግጥሞች በተለያዩ ጸሓፍት ከመመዝገባቸው በፊት እየተለወጡ እንደተላለፉ ቢታመንም እንዴት እና ለምን እንደተለወጡ ንድፈሐሳባዊ መላምት እንጂ ተጨባጭ ማስረጃ ማቅረብ አልተቻለም። መላምቱ መነሻ ያደረገው የቃል ግጥሞቹ በቃል ሲተላለፉ ማስታዎስ ባለመቻሉ ወይም ኾን ተብሎ ሊለወጡ ይችላሉ ከሚል የንድፈሐሳብ ግዛቤ ነው። የቃል ግጥሞቹ በቃል ሲተላለፉ ተለውጠዋል ተብሎ እንደሚታመነው ኹሉ በጽሑፍ ከተመዘገቡ በኋላም ተለውጠዋል። በጽሑፍ በተመዘገቡት የቃል ግጥሞች ልውጠት እና ቅጥለት ላይ ጥናት ባለመደረጉ ይኽንን ጥናት ማካኼድ አስፈልጓል። የጥናቱ ዋና ዓላማም በዳግማዊ ዐፄ ቴዎድሮስ ላይ የተዜሙ የቃል ግጥሞችን ልውጠት እና ቅጥለት መመርመር እና መተንተን ነው። በዳግማዊ ዐፄ ቴዎድሮስ ላይ የተዜሙ የቃል ግጥሞችን ልውጠት እና ቅጥለት ማጥናት የሚከተሉት ጠቀሜታዎች አሉት። በቃል ግጥሞቹ ምን ምን ልውጠቶች እንደ ተከሰቱ ለመገንዘብ ያስችላል፤ የቃል ግጥሞቹ የልውጠታቸውን ምክንያቶች እና ቅጥለታቸውን ለመገንዘብ ያስችላል፤ የዳግማዊ ዐፄ ቴዎድሮስ ታሪክ በቃል ግጥሞቹ ምን ያኽል እንደተንፀባረቀ ለመረዳት ያስችላል፤ የቃል ግጥሞቹን በታሪክ መረጃነት በመጠቀም ኺደት ሊደረግ የሚገባውን ጥንቃቄ ያስገነዝባል። በተለያዩ ጸሓፍት ተለዋውጠው የተመዘገቡ የቃል ግጥሞች የተመረመሩት እና የተተነተኑት ቅርጻቸውን እና ይዘታቸውን፣ የተዜሙበትን ጊዜ እና ቦታ በማነጻጸር ነው። ከጥናቱ ውጤት መረዳት እንደሚቻለው የቃል ግጥሞቹ የምእላድ እና የቃላት አጠቃቀም፣ የሐረግ እና የሥንኝ አደራደር ልውጠት ይስተዋልባቸዋል። በተጨማሪም በአንዳንዶቹ የቃል ግጥሞች የቅርጽ ብቻ ሳይኾን የይዘትም ልውጠት ይታይባቸዋል። በጥቂት የቃል ግጥሞች የሚታየው የይዘት ልውጠት በዳግማዊ ዐፄ ቴዎድሮስ የተፈጸመን ታሪክ እንደሚቃረን ለመገንዘብ ተችሏል። ስለ ዳግማዊ ዐፄ ቴዎድሮስ የተዜሙት የቃል ግጥሞች በተለያዩ ምክንያቶች ኹሉም አልተመረመሩም፣ አልተተነተኑም። በዚኽ ጥናት ያልተመረመሩትን የቃል ግጥሞች የፎክሎር፣ የሥነጽሑፍ፣ የታሪክ እና የሥነ ሰብእ ተመራማሪዎች ትኩረት በማድረግ መመርመራቸው በሙያ መስኩ ሊኖር የሚገባውን ዕውቀት ያሰፋል፤ ያጎለብታል።

የነውር እሳቤ በሰሜን አቸፈር ማኅበረሰብ የዕደጥበባት ዝግጅትና አጠቃቀም ዐውድ ውስጥ

2025-09-29T05:28:44+00:00

ጥናቱ በዕደጥበባት ዝግጅትና አጠቃቀም ዐውድ ውስጥ የማኅበረሰቡን የነውር እሳቤ መተንተንን አላማው ያደረገ ሲሆን ዓይነታዊ የምርምር ዘዴን የተከተለ ነው። በሰሜን አቸፈር ወረዳ ከሚገኙ ሠላሳ ኹለት ቀበሌዎች መካከል በዓላማተኮር ንሞና ስምንት ቀበሌዎችን በመምረጥ በተሳትፏዊና ተዓቅቧዊ ምልከታ፣ በከፊል ነጻና በነጻ ቃለመጠይቅ እንዲሁም በቡድን ተኮር ውይይት መረጃዎች ተሰብስበዋል። መረጃዎቹ በማኅበራዊ ግንባታና በመዋቅራዊ ጠቀሜታዊነት ንድፈሃሳቦች ተቃኝተው ተተንትነዋል። ከግኝቱም በማኅበረሰቡ የዕደጥበባት ዝግጅትና አጠቃቀም ዐውድ ውስጥ የሚስተዋሉ የነውር እሳቤዎች መነሻቸው የማኅበረሰቡ ልማዳዊ እምነቶች እንደሆኑ ከመረጃዎች ታውቋል። ይኸም ማኅበረሰቡ ነውሮችን በመጠበቁ አገኛለሁ ብሎ ከሚያምነውና በአንጻሩ በመጣሱ ደግሞ ይደርስብኛል ብሎ ከሚያምነው ነገር አንጻር የሚታዩ ናቸው። በዕደጥበባቱ አዘገጃጀትና አጠቃቀም ዐውድ ውስጥ ከክብር ጋር የተያያዙ፣ ከበረከትና ከገድ ጋር የተያያዙ እንዲሁም ከክፉ ዐይን ተጋላጭነት ጋር የተያያዙ የነውር እሳቤዎች እንዳሉ መረጃዎች አመላክተዋል። በተጨማሪም በማኅበረሰቡ እምነት መሠረት ነውሮች ለተጠኚው ማኅበረሰብ ማኅበራዊና ሥነልቦናዊ መረጋጋት የመፍጠርና መዋቅራዊ ሥሪትን የማጽናት ሚና እንዳላቸው ይታመናል። በአንጻሩ ማኅበረሰቡ ነውር ብሎ ያወጃቸውን ክልከላዎች መጣስ ማኅበረ ባህላዊ ቅጣት የሚያስከትል ሲሆን ቅጣቱም ከክብር መውረድ፣ ትችት፣ ለመጥፎ ነገሮች ተላልፎ መሰጠት፣ የትዳር ፍቺና የማዕረግ ወይም የሹመት መነጠቅ የሚያስከትል እንደሆነ ጥናቱ አሳይቷል።

Relative Clause Construction in Dobbi

2025-09-23T11:37:18+00:00

This article delineates the construction of relative clauses in Dobbi, a member of the Gurage language family, predominantly spoken in the western highlands of Butajira town, 135 kilometers southwest of Addis Ababa. Dobbi, being one of the less studied and documented languages within the Gurage language family, necessitates further study. In this investigation, no explicit theoretical framework is employed; rather, data analysis is guided solely by a descriptive standpoint. The data utilized for the examination was acquired through the process of elicitation from individuals who are native speakers of the language. Within the language, both headed and headless relative clauses find application. The introduction of the pronominal relativizer element, recognized as jә-, occurs in the relative clauses construction. By its positioning before the noun that is to be modified, the headed relative clause is classified as prenominal. In relation to both headed and headless relative clause constructions, it is observed that subjects, direct and indirect objects, obliques, and possessors are eligible for relativization. Dobbi employs jә- morpheme in the process of relativizing perfective structures. However, when it comes to the relativization of imperfective verbs, it does not rely on any overt morpheme, resulting in zero marking. Moreover, in negative relative verbs, the language does not utilize any overt relativizer.

የኡሌዎች ትዕምርታዊ ውክልና በድሬ ሼኽ ሁሴን መካነ ቅርስ

2025-09-23T11:40:43+00:00

የዚህ ጥናት አብይ ዓላማ በድሬ ሼኽ ሁሴን መካነ ቅርስ የመንፈሳዊ ሙዚቃ ከዋኞች ያላቸውን ማህበረ-ባህላዊ እና መንፈሳዊ ውክልና መተንተን ነው። የድሬ ሼኽ ሁሴን መካነ ቅርስ በምስራቅ ባሌ ዞን ጎሎልቻ ወረዳ፣ አናጂና ቀበሌ የሚገኝ ኃይማኖታዊ ስፍራ ነው። በመካነ ቅርሱ በሚከበሩ በዓላት ላይ የተለያዩ መንፈሳዊ ሙዚቃዎችን የሚከውኑ ባለሙያዎች ^‹‹ኡሌ^›› በሚል የማዕረግ ስም ይጠራሉ። በጥናቱም፤ ኡሌዎች ያላቸው ማህበረ-ባህላዊ እና መንፈሳዊ ደረጃ ምንድን ነው? ኡሌዎች በመካነ ቅርሱ ማህበረሰብ ዘንድ ያላቸው ሚና ምንድን ነው? የኡሌነት የማዕረግ እውቅና አሰጣጥ ሂደቶች ምንድን ናቸው? የኡሌዎች ማህበራዊ፣ ባህላዊና መንፈሳዊ ደረጃቸውን በትዕምርቶች እንዴት ያፀናሉ? ለሚሉ የምርምር ጥያቄዎች መልስ የሚሰጥ ነው። የዚህ ጥናት ዋና አነሳሽ ምክንያት በመንፈሳዊ ሙዚቃ ከዋኞች ላይ የጥናት ዘርፍ ላይ ያለውን ክፍተት በተወሰነ ደረጃ መሙላት ነው። ለጥናቱም ምልከታ እና ቃለመጠይቅ የመረጃ መሰብሰቢያ ዘዴዎች ተግባራዊ ተደርገዋል። መረጃ ሰጪዎችን ለመምረጥ የጠቋሚ ናሙና ዘዴ ተግባራዊ ተደርጓል። የተሰበሰቡ መረጃዎች ያላቸውን ትርጉም በፍከራ ለማሳየት የባህል ካፒታል እና የክወና ንድፈሃሳቦች ጥቅም ላይ ውለዋል። ኡሌዎች በመካነ ቅርሱ ማህበረሰብ ዘንድ የሰው ልጅን ከምናባዊው መንፈሳዊ ዓለም ጋር አገናኝ በመሆን የድልድይ ትዕምርት እንዳላቸው ጥናቱ ያሳያል። በድሬ ሼኽ ሁሴን የኡሌነት ማዕረግ የሚሰጠው በሕዝቡ ተሳትፎ፣ ፍላጎትና ዕውቅና መሰረት መሆኑ ከዋኞቹን የተቋማዊ የባህል ካፒታሎች ባለቤት እንዲሆኑ ምክንያት እንደሆነ ጥናቱ ያሳያል።

The Reception of the Book of Joel in Ethiopic Literary Tradition

2025-09-23T11:43:40+00:00

The Book of Joel, with its vivid imagery of locust plagues and divine pronouncements, has resonated deeply within Ethiopian literary traditions. This paper explores the diverse ways in which Joel has been received, reinterpreted, and woven into the fabric of Ethiopian literary expression. Beyond straightforward commentary, Ethiopian engagement with Joel delves into literary and artistic interpretations. It examines how subsequent texts, both liturgical and homiletic, reference, allude to, and reimagine the book's themes and imagery. By analyzing these echoes, we gain insights into how Joel has inspired and shaped Ethiopian literary tradition. The paper will delve into specific examples, such as, liturgical compositions incorporating Joel's motifs into prayers and hymns; devotional and poetic works drawing inspiration from the book's imagery and messages; and Historical and philosophical writings employing Joel's themes to reflect on Ethiopian experiences. Through this exploration, this paper aims to shed light on the dynamic interplay between biblical text and Ethiopian literary creativity. A comparison between the Ethiopic Old Testament and the Hebrew or Greek versions reveals a largely faithful translation. The process of translation involves both fidelity to the original text and clarity for the new audience. By tracing the echoes of Joel, we gain a richer understanding of how this ancient text has nourished and been transformed within Ethiopian literary contexts.